انجمن قانون اساسی در مسیر پیشرفت
۱. در سی و هشتمین نشست هفتگی هسته اولیه تأسیس انجمن قانونی اساسی که ساعت۲۱و ۳۰ دقیقه سهشنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ به صورت مجازی برگزار شد، نکاتی مورد بررسی قرار گرفت که آگاهی از آنها برای اعضای سایر انجمنهای اصلی اختصاصی که بر اساس قانون عام پارلمانی (به روایت دستورنامه) در دست تأسیس هستند، ضروری به نظر میرسند. در این سلسله یادداشتها به برخی از آنها اشاره میشود. (این یادداشتها، بار نخست در رسانه اختصاصی «تدارک انجمن اصلی» منتشر شده است و اینجا بازنشر میشود).
حقوق و تکالیف متقابل میزبان/مهمان
۲. در مراحل اولیه تأسیس هر جامعۀ نوین، از جمله نکاتی که باید مورد توجه دستدرکاران تأسیس آن جامعه/انجمن قرار بگیرد، حقوق و تکالیف متقابل میزبان/مهمان است. مشروح این حقوق و تکالیف متقابل، در کتاب دستورنامه رابرت، و به خصوص در فصل هفدهم آن، (با عنوان نشست تودهای؛ سازماندهی به یک انجمن دائمی) توصیف شده است. بدیهی است که مطالعه دقیق مطالب کتاب در این زمینه بسیار راهگشا خواهد بود. با این همه، قواعد و رویههای صوری که در کتاب توصیف شده یک چیز است و به کارگیری درست آنها، به ویژه در جامعهای مثل ایران با این خصوصیات عجیب کمتر شناخته شده، چیزی دیگر. به همین دلیل، لازم است هر تجربهای که در هر یک از انجمنهای در دست تأسیس کسب میشود، به منظور رسیدن به شناخت و معرفت علمی از این پدیدههای اجتماعی، با دقت مورد تأمل قرار بگیرد.
حق انتخاب مهمان
۳. بدیهی است یکی از حقوق مسلم میزبان یا گروه حامی تأسیس یک جامعه، حق انتخاب مهمانانی است که آنان را برای شرکت در مجمع مؤسس جامعۀ نوین در دست تأسیس مناسب تشخیص میدهد. گروه میزبان یا گروه حامی (اسپانسر) حق دارد فراخوان دعوت خود را به صورت علنی منتشر کند تا همگان بتوانند در مجمع مؤسس شرکت کنند. نیز حق دارد دعوتنامه خود را برای اشخاص خاصی که خودش انتخاب کرده است به صورت خصوصی بفرسد. در سی و هشتیمن نشست اولیه تأسیس انجمن قانون اساسی، با توجه به این حقوق، این موضوع مورد بررسی قرار گرفت که با چه معیاری از اعضای علاقمند به شرکت در فرایند تأسیس انجمن قانون اساسی دعوت به عمل آید؟
یادآوری این نکته مهم است که در میان شخصیتهای ملیای که با مفاد بیانیه تأسیس انجمن قانون اساسی و هدف مندرج در آن موافقت کردهاند، هستند افرادی که به رغم پایبندی به اصول بنیادین قانون عام پارلمانی، همچنان از حکومت دینی، و حتی از نوع «ولایت مطلقه فقیه» آن حمایت میکنند. در نتیجه این پرسش کلیدی و مهم مطرح است که آیا افرادی با چنین اعتقاداتی میتوانند به حکومت قانون اساسی هم پایبند باشند؟ و آیا میتوان از چنین افرادی هم برای عضویت در گروه حامیان تأسیس انجمن قانون اساسی دعوت به عمل آورد؟
حکومت دینی استبدادی و غیراستبدادی
۴. در سی و هشتمین نشست هسته اولیه تأسیس انجمن قانون اساسی این نکات بدیهی مورد تأکید قرار گرفت که این حق مسلم مردم یک شهر یا روستاست که بخواهند یک حکومت محلی دینی ایجاد کنند، به شرطی که حکومت را حق مشاع تمام اهالی آن شهر و روستا بدانند و قبول داشته باشند که تمام اهالی در امر حکومت حق برابر دارند. به علاوه، قبول داشته باشند که اگر موازین و رویههای دینی قرار است به مثابه «قانون عرفی» در مجمع تصمیمگیری شهر و روستا به تصویب برسد، مخالفان، حتی اگر یک نفر باشند، حق دارند با قوانین مصوب مخالفت کنند و نمایندگان مخالف حق داشته باشند در روند انتخابات نامزد شوند و حق داشته باشند از تمام امکانات مشاع شهر و روستا استفاده کنند تا بعد از کسب اکثریت آرا، قانون دینی را کنار بگذارند.
گفتنی است که تمام این نکات به اجمال در بیانیه تأسیس انجمن قانون اساسی مورد تأکید قرار گرفته است. در نتیجه اگر کسانی موافقت خودشان را با مفاد بیانیه تأسیس انجمن قانون اساسی اعلان کنند، در صورتی که سایر شرایط عضویت را هم داشته باشند، میتوانند دعوت شوند.
با این حساب میتوان گفت هر حکومت دینی که حقوق مخالفین خودش را به رسمیت بشناسد، و در صورتی که اکثریت مردم با حکومت دینی مخالفت کردند، قدرت را به روش مسالمتآمیز واگذار کند و برای کسب مجدد آن به رقابت ادامه بدهد، یک حکومت جمهوری است و انجمن قانون اساسی، از جمله و به خصوص برای ترویج همین عقاید است که تشکیل میشود.
راهنمای تأسیس جامعه مبتنی بر قانون اساسی
۵. همانطور که در بیانیه تأسیس انجمن قانون اساسی مورد تأکید قرار گرفته است، هدف نهایی این انجمن ترویج مهارتهایی در میان باشندگان است که به آنان کمک کند تا به صورت داوطلبانه گردهمآیند و برای حل مشکلات مشترک خودشان در سطح هر محله، شهر و روستا، همفکری و مشورت کنند.
تا پیش از دوران معاصر، حکومتهای مرکزی مقتدر از یک سو، و کوچک، پراکنده و بیتغییر ماندن شهرها و روستاهای فلات ایران، از سوی دیگر، سبب شدند که حکومتهای محلی مستقل و مبتنی بر اراده مردم آزاد شهرها و روستاها در ایران ضرورت نیابند. اما در دوران معاصر، ضرورت تشکیل حکومتهای محلی روز به روز بیشتر و بیشتر احساس میشود و در پاسخ به همین نیازها بود که سرانجام در ایران نیز شوراهای شهر و روستا تشکیل شد. تلاش انجمن قانون اساسی، در واقع ارتقا و تکمیل همین فرایند از طریق ترویج علم حقوق پارلمانی در میان کادرهای پروفشنال است تا به مردم کمک کنند تا کیفیت حکومتهای محل خودشان را در سطح شهرها و روستاها ارتقا بخشند.
در ادامه بحث در مورد این نکات، قرار شد، یکی از اعضای هسته اولیه (آقای سامان عصرپوران) که در عین حال، به صورت داوطلبانه مسؤلیت سردبیری گامراه «دستورنامه رابرت» را هم بر عهده گرفته است، بکوشد تا از کتاب دستورنامه رابرت، پیشنویس کتابچه راهنمای کوچکی استخراج کند که آگاهیهای لازم را در اختیار کادرهای پروفشنال قرار دهد که برای ترویج جامعه مبتنی بر قانون اساسی در هر شهر و روستا، چه باید بکنند. بدیهی است که این کتاب در مجمع انجمن قانون اساسی به تصویب خواهد رسید و پا به پای تجربههایی که در این زمینه کسب خواهد شد، به صورت مرتب و مستمر مورد بازنگری و اصلاح قرار خواهد گرفت.
انجمن قانون اساسی در مسیر پیشرفت
۶. در سی و هشتمین نشست هسته اولیه تأسیس انجمن قانون اساسی، همچنین قرار شد نام شخصیتهایی که در پاسخ به دعوت هسته اولیه لبیک گفتهاند، بعد از کسب اجازه از آنان، به گروه واتساپی «تدارک انجمن قانون اساسی» افزوده شود و هنگامی که تعداد اعضای گروه به ۱۵ نفر رسید، نخستین نشست گروه حامیان تأسیس انجمن قانون اساسی فراخوان شود و به این ترتیب، این انجمن در مسیر تکاملی خود گامهای دیگری به جلو بردارد.
تجربههای ما (کارورزان کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت) در روند تأسیس جامعه/انجمنهای طراز نوین، بر اساس قواعد و روشهای معقول و منطقی و عادلانه، این مهارت را کم کم در ما ایجاد میکند تا بتوانیم در سطح محل و شهر و روستا نیز جامعههایی مبتنی بر قانون اساسی - به معنای درست این کلمه - تأسیس کنیم.
به امید آن روز
گروه نويسندگان
مقالههاى اين نويسنده
fa اخبار ساخت جامعههای طراز نوین انجمن قانون اساسی ?