تدوین مانیفست توسعه ایران

۱۴ دی ۱۴۰۳

جمعه 3 ژانويه 2025 بوسيله‌ى گروه نويسندگان

در سومین نشست هسته اولیه گروه حامیان تأسیس کنفدراسیون «ان،جی،او‌ِ»های توسعه‌گرا که شامگاه پنجشنبه ۱۳ دی ماه ۱۴۰۳ در دفتر کادرها برگزار شد،‌ عوامل ناکارآمدی «ان‌.جی.او‌»های ایران، به طور کلی،‌ و به ویژه، «ان‌.جی‌.او‌»هایی که هدف خود را تلاش برای توسعه‌ پایدار ایران تعیین کرده‌اند، مورد بررسی قرار گرفت.

از منظر «جهش فرهنگی»، یکی از عوامل ناکارآمدی انواع جوامع مردم خود‌قانون‌گذار، و از جمله ان‌جی‌او‌های ایرانی که می‌توان نسبت به رفع آن اقدامات مؤثری انجام داد،‌ ناآشنایی بنیان‌گذاران و دست‌درکاران این سازمان‌ها با قواعد دموکراسی است. در نتیجه، یکی از نخستین وظایف هسته اولیه گروه حامیان تأسیس کنفدراسیون «ان.جی.او‌»های توسعه‌گرای ایران این است که با رهبران منتخب «ان‌.جی.او»ها تماس گرفته شود و نسبت به معرفی سواد دموکراسی به آنان به نحوی اقدام شود تا تشویق شوند به عنوان یکی از اعضای گروه حامیان تأسیس کنفدارسیون ان.جی.او‌های توسعه‌گرا، در روند تأسیس این کنفدراسیون مشارکت کنند و در جریان همین مشارکت، در عمل، با قواعد دموکراسی آشنا شوند. بعد از آن چه اتفاقی رخ خواهد داد. این نوشته به همین موضوع می‌پردازد و نشان می‌دهد چرا گروه حامیان تأسیس کنفدراسیون ان.جی.او‌های توسعه‌گرا، پس از درک قواعد دموکراسی به مثابه یک منظومه حقوقی پیچیده باید نسبت به تدوین «مانیفست توسعه ایران» اقدام کند و بعد از این مرحله است که می‌توان نسبت به تأسیس این کنفدراسیون اقدام مؤثر انجام داد.

ادبیات توسعه

فعالان سیاسی اجتماعی پروفشنال (حرفه‌ای‌گرا) می‌دانند که در زمینه «توسعه» حجم عظیمی ادبیات توسعه‌‌ای تولید شده است و در سطح جهانی و در چارچوب سازمان ملل نیز نهادهای متعددی تأسیس شده‌اند که متکفل کمک به کشورهای در حال توسعه و کم‌تر توسعه‌یافتند هستند تا خودشان را از چاه توسعه‌نیافتگی بیرون بکشند.

دغدغه اصلی بسیاری از احزاب سیاسی پوزیسیون (و اپوزیسیون) و نیز بسیاری از سازمان‌های غیردولتی ایرانی نیز، «توسعه پایدار» ایران است. بدیهی است تلاش تک‌تک این سازمان‌ما مشکور و مأجور است. اما مزیت منحصر به فرد گروه حامیان تأسیس «کنفدرارسیون ان.جی.او‌های توسعه‌گرا» چیست و این مزیت چه نقشی در امر توسعه‌پایدار ایفا خواهد کرد؟

بدیهی است که عوامل تاریخی متعددی در توسعه‌ کشورهای توسعه‌یافته نقش ایفا کرده است. توسعه‌نیافتگی کشورهایی هم که توسعه نیافتند یا توسعه‌نیافته تلقی می‌شوند، در نهایت، محصول شرایط تاریخی ان‌هاست.

گذشته را که نمی‌شود تغییر داد. اما برای ساختن آینده توسعه‌یافته‌تر چه «می‌شود» کرد؟

این نکته هم بدیهی است که،‌ هر تعریفی از توسعه‌ در نظر گرفته شود، «توسعه‌نیافتگی» یک امر «اجتماعی» است. یعنی اعضای یک «جامعه» باید با کمک هم نسبت به توسعه اقدام کنند.

پیش‌شرط این که اعضای یک «جامعه» نسبت به توسعه جمعی خود اقدام کنند، این است که اعضای آن جامعه بتوانند نسبت به هدف مشترک به توافق برسند.

«هدف مشترک» یک موضوع بین‌الاذهانی است و از طریق روند تصمیم‌گیری گروهی حاصل می‌شود.

قواعد دموکراسی، به معنای قواعد و رویه‌های منطقی و منصفانه برای تصمیم‌گیری گروهی، پیش شرط مدیریت اختلافات و رسیدن به توافق در مورد تصمیم‌های مربوط به مشاعات اعضای یک «جامعه» است.

با این مفروضات مقدماتی می‌توان نتیجه گرفت، سواد دموکراسی، پیش‌شرط ساختن «جوامع» کارآمد و اثربخش است و توسعه‌پایدار محصول چنین جوامعی خواهد بود.

متأسفانه درک شهودی این مفروضات بدیهی مستلزم درک لایه‌های عمیق‌تر قواعد دموکراسی به مثابه یک منظومه حقوقی است و تعداد فعالان اجتماعی که سطوح عمیق‌تر این منظومه حقوقی را درک کنند، معدود است.

باید امیدوار بود آن دسته از فعالان اجتماعی که به چنین درکی دست‌یافته‌اند، به عنوان اعضای گروه حامیان تأسیس کنفدراسیون ان.‌جی.اوهای توسعه‌گرا، دور هم جمع شوند و در نخستین گام، «مانیفست توسعه ایران» را در پرتو علم حقوق حاکمیت مردم (حقوق پارلمانی) و با هدف ترویج قواعد دموکراسی در ان.‌جی.او‌های توسعه‌گرا، تدوین کنند. بعد از این مرحله است که می‌توان از ان.جی.او‌های توسعه‌گرا دعوت کرد تا به روش دموکراتیک نسبت به تأسیس این کندفدارسیون اقدام کرد.

در پایان خاطر نشان می‌شد که در سومین نشست هسته اولیه گروه حامیان تأسیس کنفدارسیون ان.جی.او‌های توسعه‌گرا، فهرست نام آن گروه از فعالان اجتماعی که کم‌وبیش با سواد دموکراسی آشنا شده‌اند، تهیه شد تا نسبت به مذاکره با آنان اقدام شود.

گفتنی است که هسته اولیه کنفدراسیون ان.جی.او‌های توسعه‌گرا به ابتکار آقای عبدالعلی حسینون شکل گرفته است و خانم روژیا وثوقی نیز از این ایده استقبال کرده است و داود حسین نیز به عنوان مربی قواعد دموکراسی در این هسته حضور دارد.