معرفي دستورنامه رابرت به هيأت مديره، كارشناسان و مشاوران كعاصكا
نخستين ترجمه‌هاي كتاب «دستورنامه رابرت» از سال 1387 در وب سايت پيام كارفرمايان، نشريه الكترونيكي «كانون عالي انجمن‌هاي صنفي كارفرمايي ايران» (كعاصكا) منتشر مي‌شد. مترجم كتاب كه مسؤليت انتشار نشريه كاغذي و الكترونيكي «پيام كارفرمايان» را نيز بر عهده داشت، اميدوار بود مفاد كتاب، كه از طريق ايميل به دست بيش از 100هزار عضو خبرنامه الكترونيكي پيام كارفرمايان مي‌رسيد، به دست مسؤلان تشكل‌هاي كارفرمايي و كارگري سراسر ايران هم برسد. در تمام آن سال‌ها، مهندس محمد عطارديان كه به تناوب، مسؤليت رياست هيأت مديره و دبيركلي كعاصا را بر عهده داشت، از هيچ كمكي به ترويج دستورنامه رابرت در ميان مسؤلان انجمن‌ها و سازمان‌هاي مختلف دريغ نورزيد.
نخستين كارگاه هم انديشي عرف پارلماني كه به همت و با شركت ده نفر از شخصيت‌هاي ملي از ارديبهشت ماه 1391 شروع شد، با ميزباني مهندس عطارديان در دبيرخانه انجمن شركت‌هاي ساختماني تهران برگزار مي‌شد. مهندس عطارديان تا وقتي كه به توصيه اكيد پزشكان معالج خود مجبور شد از فعاليت‌هاي اجتماعي و انجمني عظيم خود كم كند، در تمام مدتي كه - به رغم بيماري - در نشست‌هاي كارگاه‌هاي هم انديشي عرف پارلماني شركت مي‌كرد يك بار غيبت و حتي يك بار تأخير نيز نداشت (هرچند به دليل حضور الزامي در شوراي عالي اشتغال مجبور شد در نخستين جلسه غيبت كند و با صدرو بيانيه‌اي [1] به مهمانان خود خوشامد بگويد).
هنگامي كه كتاب براي چاپ آماده مي‌شد، مهندس عطارديان نخستين و تنها فردي بود كه به هزنيه شخصي خود صد نسخه از كتاب دستورنامه رابرت را پيش خريد كرد تا بعد از نشر به انجمن‌هاي مختلف هديه دهد، و هميشه نيز پيگير انتشار هرچه سريعتر اين كتاب بوده است؛ هرچند به دلايل فني و نيروي انساني انتشار كتاب به تأخير افتاده است. با اين همه، مربي كارگاه‌هاي آموزش دستورنامه رابرت (كادرها)هميشه آروز داشت فرصتي فراهم شود تا اين قواعد را به اعضاي محترم هيأت مديره كعاصكا معرفي كند و در صورت تشخيص ضرورت، آن‌ها را به هيأت مديره‌هاي تشكل‌هاي كارفرمايي و كارگري آموزش دهد. اما پاسخ مهندس عطارديان اين بود: صبر كنيد!
از يك سال پيش كه اعضاي هيأت مديره جديد كعاصكا انتخاب شدند، اميد به اينكه فضا براي معرفي دستورنامه رابرت به اعضاي محترم هيأت مديره فراهم شود، افزايش يافت. حدود دو ماه پيش بود كه به توصيه آقاي مهندس عطارديان، دو نسخه از ترجمه كتاب دستورنامه رابرت صحافي و به ايشان تحويل شد تا به اعضاي محترم هيأت مديره معرفي شود. و سرانجام، ظهر روز دوشنبه 12 مرداد ماه 1394 بود كه به مربي كادرها فرصت داده شد تا به صورت خلاصه، كتاب دستورنامه رابرت را به اعضاي محترم هيأت مديره و كارشناسان و مشاوران كعاصكا - كه در يك ضيافت كاري گردهم آمده بودند معرفي كند. گزارش زير خلاصه‌ي نكاتي است كه مترجم كتاب و مربي كارگاه‌هاي آموزش دستورنامه رابرت در آن جلسه مطرح كرده است:
مربي كادرها كه وظيفه داشت گزارشي از سوابق قعاليت‌هاي خود به عنوان سردبير و ناشر مجله كاغذي و الكترونيكي «پيام كارفرمايان» به اعضاي دوره جديد هيأت مديره كعاصكا ارايه دهد، خاطر نشان ساخت كه هرچند وي از سال 1370 تا امروز مسؤليت سردبيري و انتشار نشريات اختصاصي تعداد قابل توجهي از انجمن‌ها و سازمان‌ها را بر عهده داشته است، اما از اواخر سال 1379 كه از طريق آقاي دكتر رضا منصوري رئيس وقت انجمن فيزيك ايران براي اولين بار با اينترنت آشنا شد، احساس كرد كه از يك بركه وارد اقيانوس شده است و بعدها اين شعر فروغ فرخزاد را كه گفته است: «هيچ صيادي در جوي حقيري كه به مردابي مي‌ريزد، مرواريدي صيد نخواهد كرد»، شرح احولات دوران اول فعاليت‌هاي مطبوعاتي خود يافته است، كه در واقع، در تمام آن سال‌ها دور خودش مي‌چرخيده است.
مترجم دستورنامه رابرت درادامه اين بخش از گزارش خود توضيح داد كه در اواخر سال 1379 در حال آماده سازي مطالب پنجمين شماره نشريه «دارو و درمان» بود كه در آن دوره مخاطبان اصلي‌اش، انجمن‌هاي علمي گروه پزشكي بودند و در آن زمان انجمن فيزيك ايران - با هر معياري كه ارزيابي مي‌شد - موفق‌ترين انجمن علمي بود. به همين دليل، قرار بود طي مصاحبه‌اي با آقاي دكتر رضا منصوري عوامل موفقيت‌هاي انجمن فيزيك ايران شناسي شود و به عنوان «بست پراكتيس» - يا سرمشق - در اختيار مسؤلان انجمن‌هاي پزشكي قرار بگيرد. اين مصاحبه در دفتر كار آقاي دكتر منصوري در دانشكده فيزيك دانشگاه صنعتي شريف انجام شد و همانجا بود كه جناب دكتر منصوري به معرفي اينترنت و نقش آن در ارتقاي جهشي كيفيت مقالات دانشجويان ايراني پرداخت. فرداي همان روز بود كه سردبير نشريه «دارو و درمان» از طريق ورود به وب سايت انجمن‌هاي پزشكي دينا، براي نخستين بار با مفاهيمي مثل «كد اتيكز»، «پروفشن» و «پروفشناليزم» آشنا شد كه رويكرد او را نسبت به پزشكي، به صورت انقلابي دگرگون كرد. به اين ترتيب، پنجمن شماره نشريه «دارو و درمان» كه در ارديبهشت ماه 1380 منشر شد، يك نقطه عطف در فعاليت‌هاي مطبوعاتي مربي كادرها محسوب مي‌شود.
مترجم دستورنامه رابرت در ادامه خاطر نشان ساخت تا قبل از تشكيل دولت‌هاي آقاي خاتمي، عادت تاريخي فرافكني مشكلات سبب مي‌شد اعضا و مسؤلان انجمن‌ها، احزاب و سازمان‌ها نيز عوامل ناكارآمدي خود را بر عهده‌ي شرايط و نيروهاي برون‌سازماني بياندازند. اما تجربه‌ي هشت سال حمايت نسبتاً قابل قبول دولت دوم خرداد از فعاليت‌هاي انجمني نشان داد كه اين عادت تاريخي را نيز بايد كناري بياندازيم.
مربي كادرها با اشاره به مسؤليت‌‌هايش به عنوان سردبير و ناشر مجلات انجمن‌هاي مختلف توضيح داد كه در تمام دوران فعاليت حرفه‌‌اي، اصلي‌ترين دغدغه‌اش اين بوده است كه دريابد چرا انجمن‌ها و سازمان‌هاي عضويتي در ايران ناكارآمد و فشل هستند و براي برون رفت از اين چرخه چه بايد كرد؟ وي در ادامه خاطر نشان ساخت كه در آخرين مراحل تحقيقاتي خود موضوع ساختار سازمان‌ها و انجمن‌هاي موفق را مورد مطالعه قرار داد و در همين مرحله از پژوهش خود بود كه متوجه شد بسياري از انجمن‌ها و سازمان‌ها - به خصوص در ايالات متحد آمريكا - در يكي از مواد آئين‌نامه‌ي خود، آخرين ويرايش كتاب دستورنامه رابرت را به عنوان «مرجع پارلماني» خود معرفي مي‌كنند. و در پيگيري براي درك اينكه مرجع پارلماني چيست و كتاب دستورنامه رابرت در مورد چيست، وارد قاره‌ي جديدي شد كه قبل از آن هرگز حتي كلمه‌اي هم در مورد آن نشنيده بود.
مرجع پارلماني چيست؟
مترجم كتاب دستورنامه رابرت در ادامه گزارش خود كتاب راهنماي «كانون وكلاي آمريكا» را كه در بيش از 400 صفحه تدوين شده است به حاضران در جلسه نشان داد و خاطر نشان ساخت كه به تمام اعضاي كانون وكلاي آمريكا بايد يك نسخه از اين كتاب داده شود. در اين كتاب، تمام قواعد رويه‌اي، ساختارها و كاركردهاي بخش‌هاي مختلف كانون وكلاي آمريكا تشريح شده است و اين كتاب در واقع مجموع قواعد و مقررات ناظر بر كانون وكلاي آمريكاست و هر عضوي بايد اين قواعد را بداند. مربي كادرها در ادامه توضيح داد كه به رغم وجود چنين اسنادي، ماده 42.6 آئين‌نامه كانون وكلاي آمريكا، آخرين ويرايش كتاب دستورنامه رابرت (ويرايش دهم) را به عنوان مرجع پارلماني كانون وكلاي آمريكا معرفي كرده است. وي با نشان دادن كتاب 800 صفحه‌اي دستورنامه رابرت به زبان انگليسي، توضيح داد: معناي انتخاب مرجع پارلماني اين است كه هرگاه آئين‌نامه و ساير مقررات و قواعد يك سازمان در مورد يك رويه يا فعاليت انجمن ساكت بود، بايد به كتاب مرجع پارلماني مراجعه كرد و طبق قواعدي كه در اين كتاب آمده است اقدام نمود.
مربي كادرها در ادامه سخنراني خود آئين‌نامه‌هاي حزب «ليبرتارين»، انجمن داروسازان كاليفرنيا، انجمن جراحان مغز و اعصاب آمريكا، سناي دانشجويي دانشگاه كانزاس، انجمن ملي پارلمنتارين‌هاي آمريكا، و آئين‌نامه انجمن پزشكان آمريكا را به عنوان چند نمونه از سازمان‌ها و انجمن‌هايي با هدف‌ها، كاركردها و اندازه‌ها مختلف به حاضران نشان كه در تمام آن‌ها دستورنامه رابرت به عنوان مرجع پارلماني آن انجمن انتخاب شده است.
قواعد پارلمان به مثابه قواعد دستورزبان تصميم‌گيري گروهي
مربي كادرها در اين بخش از سخنراني خود كوشيد با تشريح تاريخ شكل‌گيري قواعد دموكراسي از يونان باستان تا پارلمان انگلستان، توضيح دهد قواعد عرفي پارلماني كه در كتاب دستورنامه رابرت تشريح شده است محصول خلاقيت نويسنده اين كتاب - يا نويسنده‌ي كتاب‌هاي مشابه - نيست، بلكه اين قواعد، بدون هيچ طرح قبلي، و در واكنش به نيازهاي تصميم‌گيري گروهي، و از طريق آزمون و خطا، به مرور و طي 800 سال در پارلمان انگلستان ساخته و پرداخته شدند و به عنوان رويه‌هاي عرفي شده در تصميم‌گيري‌ها گروهي مورد استفاده قرار گرفتند و از طريق مهاجر نشينان انگليسي در سراسر امپراتوري بريتانياي كبير و از جمله در آمريكا، رواج يافتند، اما در آمريكا بود - كه بنا به ضرورت - قواعد اين زبان تصميم‌گيري گروهي، در قالب دستورنامه‌هاي مختلف تدوين و منتشر شدند. و در حال حاضر، جامع‌ترين دستورنامه با نام برند «دستورنامه رابرت» در جهان شناخته شده است.
شطرنج بازي برره‌اي
مترجم دستورنامه رابرت در اين بخش از سخنان خود تأكيد كرد قواعد قانون عرفي پارلماني به عنوان زبان پيش‌گزيده تصميم‌گيري گروهي است و فرض بر اين است افرادي كه دور هم جمع مي‌شوند تا با هم تصميم‌گيري كنند با اين قواعد آشنا هستند. اما از آنجا كه اين قواعد، مثل قواعد ناظر بر حركت مهره‌هاي شطرنج، قابل رؤيت نيست، كساني هم كه با اين قواعد آشنا نيستند، انجمن بازي مي‌كنند اما درنمي‌يابند كه انجمن بازي آنان همانند شطرنج بازي برره‌اي‌ها اسباب خنده و تأسف است.
مربي كادرها در بخش پاياني سخنان خود تأكيد كرد تصميم‌گيري هيأتي براي اداره گروه‌هاي كوچكي كه كارهاي معمولي انجام مي‌دهند كفايت مي‌كند. اما اگر - به عنوان نمونه - قرار باشد 2000 تشكل و انجمن كارفرمايي تحت پوشش كعاصكا به تصيم‌هاي واحد و مورد توافق برسند و در هماهنگي كامل با هم كاري انجام دهند، روش هاي هيأتي جواب نخواهند داد و شما مجبور خواهيد شد طبق قواعدي عمل كنيد كه عادلانه بودن روند تصميم‌گيري و اجرا را تضمين كنند. در آن صورت قواعدي بهتر از قواعد قانون عرفي پارلماني - كه در كتاب دستورنامه رابرت تشريح شده است - نخواهيد يافت.
مربي كارگاه‌هاي آموزش دستورنامه رابرت در ادامه اين بخش از سخنان خود خاطر نشان ساخت: مشكل اصلي جوامع خاورميانه اين است كه مردم اين منطقه - به دليل موانع تاريخي قابل فهم - مهارت لازم براي خلق قواعد و قوانين حقوقي انتزاعي و عادلانه‌ي ناظر بر خودشان را كسب نكرده‌اند. در نتيجه قادر به ساختن «جامعه» نيستند و انواع گروه‌هايي هم كه در اين منطقه شكل مي‌گيرد، خواه ناخواه، به باند قدرت بدل مي‌شود و در آشوب محض دست و پا خواهند زد. در نتيجه، اين آشوب و استبداد - كه دو وجه يك فرايند واحد هستند - نه فقط ادامه خواهد يافت، بلكه با بسط تقسيم كار اجتماعي و پيچيده‌تر شدن روابط صنعي، اين وضعيت را بدتر و فاجعه‌آميزتر خواهد كرد و غيررقابتي شدن توليد و ورشكسته شدن بنگاه‌ها فقط يكي از عوارض جانبي اين ماجراست. در نتيجه، تشكل‌هاي كارفرمايي چاره‌اي جز اين نخواهند داشت كه در نخستين مرحله فكري براي اين معضل بكنند.
مربي كادرها در پايان آمادگي خودش را براي برگزاري كارگاه‌هاي آموزش دستورنامه رابرت براي مسؤلان تشكل‌هاي كارفرمايي و كارگري اعلام كرد و به حاضران در جلسه يك نسخه اشخاص حقوق در آشوب محض، شطرنج بازي برره‌اي و پيام كارفرمايان ويژه دستورنامه رابرت را ارايه داد.
در ادامه، مواد مربوط به «مرجع پارلماني» در آئين‌نامه‌هاي 9 انجمن و سازمان مختلف به عنوان نمونه ارايه شده است. نام كتاب دستورنامه رابرت، آخرين ويرايش، كه به عنوان مرجع پارلماني ذكر شده، با خط قرمز مشخص شده است. گفتني است كه انجمن پزشكان آمريكا از يك مرجع پارلماني ديگر استفاده كرده است. مضمون تمام مواد مربوط به تعيين مرجع پارلماني در اساسنامه يا آئين‌نامه‌هاي سازمان‌ها، تقريباً يكي است: هرجا كه اساسنامه يا آئين‌نامه‌هاي انجمن و سازمان ساكت باشد، طبق قواعد مندرج در مرجع پارلماني عمل خواهد شد.
[1] دوستان گرامي
هرچند به دليل ضرورت حضور در «شوراي عالي اشتغال» از سوي كانون عالي انجمن‌هاي صنفي كارفرمايي ايران(كعاصكا)، از شركت در نخستين نشست شما معذورم، اما از گردهمايي شخصيت‌هاي فرهيخته‌اي مانند شما، آن هم به منظور ترويج و آموزش قواعد و ضوابط استاندارد براي تشكيل انواع مجامع تصميم‌گيري بسيار خرسندم و اميدوارم بتوانم در نشست‌هاي آتي شما شركت كنم.
مي‌دانيد كه بخش عمده‌اي از اوقات فراعت اينجانب صرف سازماندهي و اداره‌ي انواع انجمن‌ها و تشكل‌هاي غيردولتي مي‌شود، چرا كه تجربه نشان مي‌دهد فقط از طريق تقويت اين قبيل سازمان‌هاست كه مي‌توان اميدوار بود كه «توسعه به مثابه آزادي» تحقق يابد. اما همه مي‌دانيم كه مجامع تصميم‌گيري در ايران بدون قواعد و ضوابط استاندارد برگزار مي‌گردند و به همين دليل به نتايج مطلوب نيز نمي‌رسند. بنا بر اين بسيار ضروري است كه قواعد استاندارد براي اداره‌ي مجامع تصميم گيري مورد شناسايي قرار بگيرد و در اختيار انجمن‌ها و افراد علاقمند گذاشته شود.
خوشبختانه، آقاي داود حسيني كه مسؤليت سردبيري نشريات كعاصكا را نيز برعهده دارد، نسبت به ترجمه‌ي يكي از معتبرترين مراجع عرف پارلماني، كه قواعد جامع و كامل اداره‌ي مجامع تصميم‌گيري را توضيح داده، اقدام كرده است و اين ترجمه‌ها، در سايت «پيام كارفرمايان» منتشر مي‌شود و از اين طريق در اختيار بيش از يكصد هزار نفر از اعضاء اين سايت قرار مي‌گيرد. اخبار دريافتي حاكي از آن است كه افراد علاقمند به فعاليت‌هاي انجمني از مطالب اين كتاب استقبال كرده‌اند و به مرور زمينه براي توجه به قواعد استاندارد اداره‌ي مجامع تصميم‌گيري افزايش مي‌يابد. علاوه بر اين، كعاصكا از نخستين تشكل‌هايي بود كه براي انتشار اين كتاب قول مساعدت داد و بر ضرورت آموزش چنين قواعدي اصرار ورزيد.
هرچند به رغم علاقه‌ام قادر به حضور در نشست شما نشدم، اما از سوي كعاصكا و انجمن شركت‌هاي ساختماني به شما خيرمقدم مي‌گويم و اميدوارم اين جمع فرهيخته بتواند قواعد استاندارد موجود براي اداره‌ي مجامع تصميم‌گيري را مورد مطالعه قرار دهد و يك مجموعه‌‌ي مناسب از آن‌ها را به انواع انجمن‌ها و سازمان‌هاي ايراني معرفي كند.
با آرزوي موفقيت براي شما محمد عطارديان 17 ارديبهشت 1391. تهران
كارنامه
: خبر هاى كلى
: خبر هاى كلى
سايت با اسپيپ درست شده است 3.0.17 + AHUNTSIC
