بیست و چهارمین دفتر خاطرات زیرخاکی: تدارک تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا

پیشگفتار:

تدارک تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا
اگر قرار باشد مبارزات روزمره مردم که در تمام عرصه‌های زندگی اجتماعی جریان دارد، به سرانجام مطلوبی بیانجامد، خلق یک آرمان یا چشم‌انداز بزرگ گریزناپذیر خواهد بود. فرایند خلق «آرمان» نیز بخشی از مبارزات مردم است و جامعه شاهد ظهور و سقوط سلسله‌ای از گفتمان‌هاست که با خلق همین آرمان‌ها به مبارزات مردم معنا و جهت می‌بخشند. «تجربه یک جهش فرهنگی» نیز در چارچوب همین تحلیل است که معنا می‌یابد: تلاش دسته‌جمعی برای خلق گفتمانی که هسته مرکزی آن علم حاکمیت مردم (یا علم حقوق پارلمانی) است و منظومه‌ی حقوقی جامع و کاملی از رویه‌ها، قواعد و راه‌کارهای تجربه شده و جواب‌داده را در قالب کتاب «دستورنامه رابرت» در اختیار فعالان اجتماعی پروفشنال قرار می‌دهد تا برای ساختن «انجمن‌های مردم خودقانون‌گذار» یا «دموکراسی حقیقی» چرخ‌ها را از نونسازند و از حرکت را از صفر شروع نکنند.

«جهش فرهنگی» ـ به معنای «تلاش‌های دسته جمعی گروهی از فعالان اجتماعی پروفشنال برای شناسایی، فراگیری و درونی‌سازی نظام معنایی که به مثابه فرهنگ برای سازمان‌دهی به جوامع مدرن لازم است» ـ در طول بهمن ماه ۱۴۰۲ در عرصه آموزش و ترویج قواعد و فرهنگ مورد نیاز برای تأسیس جوامع مردم خودقانون‌گذار دستاوردهای قابل توجهی داشته است که در این دفتر، با جزئیات روایت و ثبت شده‌اند. اما مهم‌ترین دستاوردی که جا دارد در این پیشگفتار مورد تأمل قرار بگیرد، به تجربه‌‌های تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا مربوط می‌شود که می‌توانند به مثابه رکن حاکمیت مردم و گذر به ولایت مطلقه مردم تأسیس شوند و عمل کنند.

مفهوم «جوامع مردم خود‌قانون‌گذار»
مفهوم «جوامع مردم خودقانون‌گذار» در تاریخ اندیشه سیاسی مدرن، ایده‌ی شناخته شده‌ای است. اما فقط کسانی که به معنای حقیقی کلمه، با مجموعه حقوقی قانون عام پارلمانی یا قانون عام حاکمیت مردم، دست کم آنطور که در کتاب «دستورنامه رابرت» با جزئیات تشریح شده است، آشنا شده‌ باشند اذعان خواهند کرد که این مفهوم، ‌فقط برازنده مردمی است که بخواهند یا بتوانند بر اساس چنان اصول و قواعدی به خودشان سازمان بدهند.

با این حساب، از نظر «جهش فرهنگی»، آرمان یا چشم‌اندازِ «ساخت جوامع مردم خودقانون‌گذار» یا «دموکراسی حقیقی»، آن «افق ملی» است که ظرفیت مجاب‌ کردن و قانع ساختن آگاه‌ترین و پروفشنال‌ترین فعالان اجتماعی را دارد.
با این همه، تجربه حدود ۱۵ سال آموزش و ترویج قانون عام حاکمیت مردم، نشان داده است که مناسب‌ترین روش آموزش و ترویج این قواعد و این فرهنگ، آن است که در روند تأسیس و فعالیت یک جامعه/انجمن/سازمان، دست کم یک متخصص پروفشنال که با قانون عام حاکمیت مردم آشنا شده باشد، و از سوی دیگر مهارت ترجمه زبان فرهنگی ایرانیان به زبان این قواعد را نیز فراگرفته باشد، حضور یابد و به بنیان‌گذاران آن جامعه/انجمن/سازمان مشورت‌های لازم را ارایه دهد.

در طول بیش از ده سال گذشته، گروه‌های قابل توجهی از فعالان اجتماعی با شرکت در کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت‌ (کادرها)، کم و بیش با این قواعد آشنا شده‌اند. اما تجربه‌های بعدی نشان داد که به کارگیری این قواعد در جوامع ایرانی، یا به اصطلاح، روند‌ بومی‌سازی این قواعد، و ساخت جوامع مردم ‌خود قانون‌گذار به مثابه دموکراسی حقیقی، فعالیتی خلاق، مستمر و پایان‌ناپذیر است.

اگر قرار باشد تجربه‌های حدود ۱۵ سال آموزش و تمرین این قواعد در فرهنگ امروز ایرانیان در چارچوب یک راه‌نقشه‌ی عملیاتی، خلاصه شود، می‌توان‌ گفت بهترین، ساده‌ترین، مؤثر‌ترین و کارآمد‌ترین روش آموزش، تمرین و ترویج این قواعد در سطح ملی، تدارک تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستاست.

انجمن‌های ایالتی و ولایتی
سابقه تأسیس انجمن‌های شهر و روستا به انقلاب مشروطه در ایران برمی‌گردد. تدوین و تصویب قانون «انجمن‌های ایالتی و ولایتی» در سال ۱۲۸۶ و در نخستین دوره مجلس شورای ملی، حاکی از آن است که روشنفکران و مبارزان مشروطه‌خواه به درستی درک کرده بودند که موفقیت مردم در حاکمیت بر خودشان در گروی سازمان‌‌‌دهی به خودشان در سطح شهر‌ها و روستاها، و در قالب جامعه مردم خودقانون‌گذار است تا بتوانند در چارچوب رویه‌ها و قواعد مورد توافق خودشان بر خودشان حکومت کنند.

مرور مفاد قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی به خوبی نشان می‌دهد که تدوین کنندگان آن قانون چطور کوشیده‌اند تا تجربه‌ی مردم کشورهای توسعه‌‌یافته‌ی آن زمان را برای انتخاب مسؤلان حکومت‌های محلی، در قالب یک قانون لازم‌الاجرا به مردم شهرها و روستاهای آن زمان ایران منتقل کنند.

متن الکترونیکی قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی به سادگی در دسترس است و انتظار می‌رود تمام کاروزان کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت، حتماً‌ آن را مرور کنند.

مرور مفاد قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی مصوب ۱۲۸۶، که در واقع ترجمه و اقتباسی از آئین‌نامه انتخابات مسؤلان حکومت‌های محلی در یک کشور اروپایی است، نشان می‌دهد که چطور بسیاری از رویه‌های مندرج در آن، در آخرین ویرایش کتاب دستورنامه رابرت (۲۰۲۰) نیز عیناً نقل شده است.

نه یک «کلمه»؛ که یک «فرهنگ»
آیا بیش از یک قرن تجربه لازم بود تا درک شود حاکمیت قانون، نه یک «کلمه»، که یک «فرهنگ» است و فرهنگ هر جامعه، به زبان ارسطویی، «جان» جامعه و «صورت» آن است که به رفتار جامعه شکل می‌دهد؟ ارتباط «فرهنگ»‌با «جامعه» بسیار شبیه به ارتباط نقش مُهر در موم است. این فرهنگ، این نظام معنایی، باید در دورن همین جامعه و به دست مردم همین جامعه خلق شود.

به رغم تصویب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در بیش از یک قرن پیش، و به رغم تشکیل شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور در دهه‌های اخیر، که یک دستاورد تاریخی است، اما، هنوز تا حاکمیت مردم، و ساخت جوامع مردم خود‌قانون‌گذار، فاصله بسیار زیاد است. طرح «تدارک تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا» تلاشی است برای کم‌ کردن همین فاصله، با کمک فعالان اجتماعی پروفشنال.

معنای «طراز نوین»
هدف این پیشگفتار معرفی و رونمایی این طرح نیست. این طرح فقط باید از طریق مشارکت فعالان اجتماعی پروفشنال که به این «آرمان» و «افق ملی» باور پیدا کرده‌اند، به مرور و در جریان ساخت انجمن‌های طراز نوین محقق شود.
با این همه، تجربه‌های بیش از یک دهه تلاش برای فهم عمیق‌تر معنای علم حقوق حاکمیت مردم، نشان می‌دهد، صِرف مشارکت مردم در فرایند انتخاب مسؤلان حاکمت، هرگز به معنای حاکمیت مردم نیست. حاکمیت مردم هنگامی محقق خواهد شد که مردم هر شهر و روستا بتوانند،‌ خودشان و بدون مداخله حکومت مرکزی، به مثابه یک «جامعه سیاسی»، قانون اساسی خودشان را تدوین کنند و طبق مفاد قانون اساسی خودشان بر خودشان حکومت کنند و از طریق ائتلاف در سطح ملی، به حاکمیت ملی، در چارچوب قانون اساسی که خودسان تصویب خواهند کرد،‌ شکل بدهند.

رفع موانع تاریخی
تاریخ چند هزار ساله ایران، از یک منظر، یک خصوصیت منحصر به فرد داشته است: در حالی که دهات و شهر‌های کوچک و پراکنده‌، به خصوص در بخش‌های مرکزی و جنوبی کشور، به خاطر محدودیت‌ آبِ‌ قابل استفاده در زراعت؛ محدود، پراکنده، ‌متمرکز و توسعه نیافته باقی ماندند، و تشکیل حکومت در سطح محلی ضرروت نمی‌یافت و مردم روستاها و شهر‌ها در چارچوب مناسبات طبیعی به زندگی هماهنگ با طبیعت ادامه می‌دادند، جمعیت قبایل کوچ‌رو در اطراف فلات ایران، باز هم به طور طبیعی و به صورت مستمر افزایش می‌یافت. در نتیجه، هر از گاهی، قبیله‌ای که قوی‌تر شده بود حمله می‌کرد و کل سرزمین را به تسخیر خود در می‌آورد و آن را ملک طلق خود می‌ساخت و حکومت ایالات و ولایات را نیز تصاحب می‌کرد.

حتی با نگاهی به نقشه جغرافیایی و مقایسه وضعیت ایران با، مثلاً، یونان، می‌توان توضیح داد که چرا تاریخ یونانیان و ایرانیان که دو طایفه از یک قبیله‌اند، این همه متفاوت شده است: در حالی که در یونان باستان در ۵۰۰ سال قبل از میلاد دهاتیان (موس) حاکمیت خود را مستقر کردند و دموس‌کراسی (حاکمیت دهاتیان) شکل گرفت، اما در ایران و بعد از یک انقلاب عظیم، «ولایت مطلقه فقیه»، به عنوان حکومتی مقدس و نقد‌ناپذیر ساخته می‌شود؟

بدیهی است که عوامل بسیار متنوع و پیچیده‌ای در بروز تفاوت‌ در میان ملت‌ها عمل می‌کند. اما تا آنجا که به این بحث مربوط می‌شود، به طور خلاصه می‌توان گفت که وضعیت اقلیمی یونان و سواحل دریای اژه، امکان شکل‌گیری یک حکومت مرکزی مقتدر را از بین می‌برد و در نتیجه، مردم در سطح محلی مجبور می‌شدند برای دفاع از خودشان همیشه سلاح حمل کنند و برای دفاع از شهر خود همیشه آماده به نبرد باشند.

در حالی که وضعیت در فلات ایران کاملاً‌متفاوت بود و تمام ساکنان شهرها و روستاهای سراسر کشور، اگر مورد تهاجم قبال چوپانی قرار نمی‌گرفتند در صلح و آرامش ابدی زندگی می‌کردند و اهالی هیچ روستا و شهری چشم طمع به شهر و روستای همسایه نداشت، به این دلیل ساده که در هیچ شهر و روستایی معمولاً چیزی اضافه بر نیاز مردم همان شهر تولید نمی‌شد و همه به خاطر محدودیت آب قابل استفاده در زراعت، به یک اندازه فقیر بودند.

تا آنجا که به این بحث مربوط می‌شود، به نظر می‌رسد مجموعه شرایط تاریخی که نیاز به تشکیل حکومت‌های محلی را منتفی می‌کرد، طی دوران معاصر، تا حدود زیادی از بین رفته است. هرچند، با شکل‌گیری ولایت مطلقه فقیه بعد از انقلاب سال ۵۷، حکومت‌ مرکزی بسیار مقتدرتر شد و اکنون بیشتر امکانات زندگی در اختیار ولایت مطلقه فقیه قرار گرفته است،‌ با این همه، شرایط در روستاها و شهر‌های سراسر کشور به نحوی توسعه می‌یابد که واگذاری قدرت به مردم شهر‌ها به یک ضرورت گریزناپذیر تبدیل خواهد شد.

طرح تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا
در چارچوب چنین تحلیلی است که طرح تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا معنا می‌یابد: آماده شدن شرایط مادی و معیشتی برای تشکیل حاکمیت‌های محلی کافی نیست. تحولات فرهنگی نیز لازم است و هدف از طرح تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا کمک به تسریح و تسهیل تحولات فرهنگی مورد نیاز است.
بر اساس این طرح، آن گروه از فعالان اجتماعی پروفشنال که با علم حقوق پارلمانی (و به عبارت بهتر؛ علم حقوق حاکمیت مردم)، کم و بیش آشنا شده‌اند، و مهم‌تر، نسبت به انسانی‌تر ساختن روابط اجتماعی احساس تعهد می‌کنند، نسبت به شناسایی کسانی که برای تشکیل هسته‌ اولیه گروه حامیان تأسیس انجمن محله مناسب هستند، اقدام خواهند کرد. این هسته‌های اولیه، در مرحله بعد، گروه حامیان تأسیس انجمن محله را شکل خواهند داد.

بنیان‌گذاران انجمن‌های محلی در سطح هر شهر، گروه حامیان تأسیس انجمن شهر را سازمان می‌دهند و نمایندگان آنان در سطح ملی، گروه حامیان تأسیس انجمن‌های شهر و روستا را شکل خواهند داد.

فرض است تمام کسانی که در این فرایند ملی مشارکت می‌کنند، از همان ابتدا، کتاب دستورنامه رابرت را به عنوان مرجع پارلمانی خود انتخاب کرده‌اند و متعهد شده‌اند، طبق قواعد منطقی مندرج در این کتاب به روابط درونی خود نظم و نسق بدهند و همین نقطه قوت است که می‌تواند احتمال پیروزی تاریخی این حرکت را افزایش دهد. این افراد، در جریان همکاری با هم در چارچوب قواعد مورد توافق، به مرور و در درون خود فرهنگ لازم برای ساختن جوامع مردم خودقانون‌گذار، یا «دموکراسی حقیقی» را خلق خواهند کرد.

پرسش‌هایی برای آینده
تا همین جا نیز «جهش فرهنگی» تجربه‌های بسیار با ارزشی در جهت تحقق و اجرای این طرح کسب کرده است که تمام آن‌ها با جزئیات در «خاطرات زیرخاکی» روایت و ثبت شده‌اند. با این همه، می‌توان تصور کرد که در ارتباط با این طرح، پرسش‌های فراوانی قابل طرح است. اما، اگر هدف از طرح این پرسش‌ها، بزرگ‌نمایی مشکلات و توجیه انفعال باشد، حیف وقت که صرف پاسخ چنین پرسش‌های بشود. اما اگر کسانی که با دستورنامه رابرت آشنا شده‌اند و وظیفه خود می‌دانند برای رفع مشکلات ساختاری که کشور را در بن‌بست انداخته‌ است، باید هر چه زودتر این علم را در میان گروه‌های هرچه بیشتری از مردم ترویج کرد، و مهم‌تر، مهارت ساخت جوامع سیاسی بر اساس این علم را در میان فعالان اجتماعی هر چه بیشتری ارتقا، داد، این گوی و این میدان. هر پرسشی پاسخی خواهد داشت که حتماً کشف یا خلق خواهد شد.

به امید آینده
داود حسین
سه‌شنبه اول اسفند ۱۴۰۲

پیشگفتار: 15
تدارک تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا 15
مفهوم «جوامع مردم خود‌قانون‌گذار» 15
انجمن‌های ایالتی و ولایتی 16
نه یک «کلمه»؛ که یک «فرهنگ» 17
معنای «طراز نوین» 17
رفع موانع تاریخی 17
طرح تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا 19
پرسش‌هایی برای آینده 19
یکشبنه ۱ بهمن ۱۴۰۲ 21
نشست‌های فردا 22
جامعه مردم خود‌قانون‌گذار: چشم‌انداز، هدف یا خیال‌اندیشی 23
تأمل در معنای «خودقانون‌گذار» 24
بهترین تمرین برای مهارت «خودقانون‌گذاری» 25
غیبت دبیر 26
فرق مجمع با کارگاه 27
پیش‌شرط‌های «خودقانون‌گذاری» 28
«آموزش و ترویج عرف پارلمانی اهواز» 29
چشم‌انداز هسته اهواز 30
سه‌شنبه ۳ بهمن ۱۴۰۲ 33
حفظ سلسله مراتب قدرت 34
بیست و یکمین نشست هسته «جمهوری» 35
انتشار نخستین مقاله آموزشی 35
پُرمصرف‌‌ترین قواعد دستورنامه رابرت 35
بازنشر خبر در کانال« سخن معلم» 36
راه‌نقشه نجات اصلاحات 37
اهمیت «درباره جان» ارسطو 38
چهارشنبه ۴ بهمن ۱۴۰۲ 39
فلسفه برای «جهش فرهنگی» 39
شروع قصه با اتین ژیلسون 40
ارسطو: راهنمای سرگشتگان 41
یوجین جندلین: کلید حل معما 42
فلسفه «جهس فرهنگی» 42
چهارمین نشست گروه «حاشق» 45
درس‌آموزی از گذشته 45
زبان مادری را هم بلد نیست 47
قواعدی برای اصلاح حاکمیت 48
تبدیل «حاشق» به «حاشقا» 51
شورای ملی ایرانیان دموکرات 52
جمعه ۶ بهمن ۱۴۰۲ 55
تردید در مورد پیشگفتار بیست و چهارمین دفتر 57
نشست ان.جی.او در کردان 58
راهنما یا چاهنما 58
دستاورد‌های سومین نشست گروه «خمسه» 59
معنای «جهش فرهنگی» 63
یاد بعضی رفقا 63
گفتگو با مدیر نشر اختران 64
برنامه کمیته برگزرای مجمع مؤسس انجمن اصلی 65
یکشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۲ 67
جامعه مدرن بر اساس قواعد آگاهانه و عادلانه 68
قصه‌ی آموزنده به ثبت رساندن ماپا 69
در باب «پروفشن» و «کد اتیکز» 70
به قصه برمی‌گردیم 71
رشوه برای ثبت یک مؤسسه اخلاق 73
راهنما یا چاهنمای ثبت ان.جی.اوها 74
جمع‌بندی تحقیق 76
راه نقشه اصلاح قانون اساسی 76
جایگاه فلسفه در «جهش فرهنگی» 77
حلاجی تقریرات حلاج 78
حمایت از طرح پیشنهاد 79
خصوصیات توصیفی استاندارد پیشنهادهای پارلمانی 79
دوست‌یابی با آب خزانه 80
مرحله سوم: قرائت پیشنهاد 81
رعایت تناوب نقطه نظرات مخالف در تخصیص صحن 83
دوشنبه ۹ بهمن ۱۴۰۲ 87
راه نقشه هسته «جمهوری» 87
حلاجی تقریرات حلاج 87
ضرورت اخذ آرای مخالفان 88
سیاست‌زدایی از ریاست جلسه 89
تصمیم‌گیری گروهی در دوران ماقبل مدرن 89
نقد اصلاح‌طلبی از یک منظر 91
قصه هیأت امنا 92
کمک مالی نخستین مخالف قواعد 94
نخستین مخالف این قواعد 95
قواعد حاکمیت مردم 96
نشست کمیته برگزاری مجمع مؤسس انجمن اصلی 97
دلایل و پیامد‌های تعویق برگزاری مجمع مؤسس انجمن اصلی 97
«جهش فرهنگی» در مرحله‌ای جدید 99
هفدهمین نشست هسته «اهواز» 99
سه‌شنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ 101
هسته خوزستان 101
موضوع روش عضو‌گیری در هسته اهواز 102
مهارت بیان مقاصد در قالب قواعد 104
قیام به کمیته کل برای بررسی نحوه جذب عضو جدید 105
انجمن یا هسته اولیه گروه حامیان تأسیس انجمن 106
عوامل موقیت هسته اهواز 106
ادامه قصه هیأت امنا 107
حلاجی تقریرات حلاج 108
۸. نصاب یا مبنای تعیین نتیجه‌ رأی‌گیری 108
یکی از خصوصیات هشتگانه پیشنهادها 109
تبیین حقوقی مبانی متفاوت در تعیین نتایج آرا 109
اصل حفط ثبات 110
۹. حقوق غائبان 110
مفهوم نصاب 111
مفهوم اساسنامه 111
منشأ حقوق غائبان 112
چهارشنبه ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ 113
کتاب کادرها 114
جنبش زن، زندگی، آزادی و دیاسپورا 115
حمایت انجمن اسلامی معلمان شهر ری 118
حلاجی قسمت‌های دیگری از تقریرات حلاج 118
حدود اختیارات مجمع تصمیم‌گیری 118
انواع کمیته‌ها 119
کمیته‌ها قدرت تصمیم‌گیری ندارند 120
تفاوت مجامع قانون‌گذاری با سایر مجامع تصمیم‌گیری 120
تفاوت مجامع قانون‌گذاری با سایر مجامع تصمیم‌گیری 121
تمایز بین بحث، تصمیم و اجرا 121
دموکراسی به چه معناست؟ 122
حفظ ظاهر بی‌طرف رئیس 123
پنج‌شنبه ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ 125
روش ثبت ان.جی.او در ایران 126
راهنما یا چاهنما 127
چاهنمای تأسیس حزب 128
تحولات مربوط به «حاشقا» 128
طرح تأسیس انجمن و بورد پروفشنال 129
پاسخ «ش» «حاشقا» 133
در جستجوی یک آئین‌نامه گم‌شده 135
آخرین قسمت «حلاجی تقریرات حلاج» 136
حفظ ظاهر بی‌طرف رئیس 136
تجدید تولید استبداد در مجامع 137
شنبه ۱۴ بهمن ۱۴۰۲ 139
زمینه کار 139
ارتقای رهبران محلی به رهبران ملی 140
ارتباط با «جهش فرهنگی» 141
حذف حواشی 141
اعضای حاضر 142
طبق قواعد رابرت، نه! 143
تدوین اساسنامه: یک کارگاه آموزشی تمام 144
معضلات مربوط به ثبت ان.جی.او 144
اساسنامه چیست؟ 146
مواد اساسنامه چیست؟ 147
قواعد ناظر بر نشست‌ها 148
تفاوت نشست‌های عادی و فوق‌العاده 149
تمرین ادراه جلسه 149
پیشنهاد تجدید نظر 150
روزنامه کثیرالانتشار کیهان 151
بازرس یا حسابرس 151
دبیر و دبیرخانه با اقامتگاه انجمن 153
توضیح جدید در خصوص «مرجع پارلمانی» 154
آخرین ماده: اصلاح اساسنامه 155
مفهوم «هیأت موسس» 156
تمایز بین نشست توده‌ای و نشست مؤسس 156
مهم‌ترین خطای مدیرجلسه 157
نقش راوی در این ان.جی.او 157
ادامه روند کار انجمن 158
کج فهمی از مفهوم «تفویض اختیار» 159
نطرسنجی از اعضا 159
ارتقای رهبری رهبران محلی 160
ادامه مذاکره در قالب مکاتبه 162
سه‌شنبه ۱۷ بهمن ۱۴۰۲ 167
تکمیل اساسنامه انجمن «خانه مانا» 167
مقایسه این اساسنامه با اساسنامه تیپ 169
طرح مجموعه‌ای از پیشنهادها 169
آسیب‌شناسی طفره‌روی 172
ایده‌هایی برای انجمن‌های محله‌ 175
کارکردهای متنوع انجمن‌های محلی 175
هسته اهواز: یک گام به سوی انجمن شهر اهواز 176
دستاوردهای هفتمین نشست هسته سه نفره 179
تجربه‌های بیست و سومین نشست هسته «جمهوری» 180
ایده همگرایی جمهوری‌خواهان در نهادهای شهری 181
بعضی نکات مهم 185
مهم‌ترین دستاورد 186
پنج‌شنبه ۱۹ بهمن ۱۴۰۲ 189
چرا ایرانی ها نمی توانند با هم یک سیستم بِنا کنند؟ 189
روضه برای روشنفکران 195
فیلود: واژه‌نامه فلسفی 196
کار بزرگ هسته «جمهوری» 199
آینده «خانه مانا» در ابهام 201
شنبه ۲۱ بهمن ۱۴۰۲ 205
اغتشاش در مجمع سازمان نظام مهندسی استان البرز 205
حقوق اقلیت در احزاب 206
اهمیت گروه «ستاره داود» 210
در باره دیکتاتوری پرولتاریا 213
دموکراسی حقیقی؛ هم استراتژی هم تاکتیک 213
یک‌شنبه ۲۲ بهمن ۱۴۰۲ 215
دوشنبه ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ 217
محتوای اسناد مورد نیاز برای حامیان تأسیس انجمن‌های شهر 217
هسته دو نفره تأسیس کنفدراسیون دیاسپورای ایران 219
روش برگزاری کارگاه 220
شبکه ملی ایرانیان دموکرات 221
انجمن شهر قم: یک گام به پیش 222
گروه «حاشقا» بدون دو الف 223
جمع‌بندی 226
دار و دسته «روزنه گشایان» 227
سه‌شنبه ۲۴ بهمن ۱۳۰۲ 229
بیست و چهارمین نشست هسته «جمهوری» 229
راهنمای تأسیس انجمن‌های شهر و روستای طراز نوین 229
توجه به تجربه‌های ملت‌های دیگر 230
چالش‌های اصلاح‌طلبی در مواجهه با انتخابات 230
نگاه به انتخابات از زاویه‌ای دیگر 231
پیشگفتارها: راه حل همین مشکلات 232
چرا منتشر نشود؟ 232
چهارشنبه ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ 235
سکوت دستورنامه در باره امور پارلمانی 236
طرح پیشنهاد اصلاح ساختاری اتاق بازرگانی ایران 237
تفسیر خط به خطر «در باره جان» ارسطو 239
تشکیل انجمن نوارسطویی ایران 239
آخرین خبر 240
شنبه ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ 241
دو رویکرد در به کارگیری قواعد قانون عام پارلمان 242
صرف حلیم صبحگاهی با حمله به روزنه‌گشایان 243
یکشنبه ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ 245
انتشار دومین مقاله آموزشی: حلاجی تقریرات حلاج 245
پیشگفتار 246
جمع‌بندی 248
پلتفرم اتحاد 249
حلاجی تقریرات حلاج: آشنایی مقدماتی با دستورنامه رابرت 250
روایت واکنش‌ها به نشر کتاب 251
تجربه‌های بیستمین نشست هسته اهواز 252
هسته اهواز: گروه حامی یا انجمن؟ 254
دوشنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۲ 255
رویکرد راوی نسبت به قضایا 256
نکات آموزشی 257
به قصه برگردیم 260
گاف دیگر مربی 261
توضیح «اخطار دستور» 261
گاف بعدی مدیرجلسه 262
اخطار دستور: پله دیگر نردبان 262
کشف یک خطای فاحش در ترجمه کتاب 264
به قصه برمی‌گردیم 266
معضل تفکیک موضوع حل نشد 266
آخرین تلاش برای تفهیم مطلب 267
تقاضای استرداد پیشنهاد 267
افراط در تحمیل نکات آموزشی 268
اعلام انصراف 268
یک خبر مسرت‌بخش 271
آخرین خاطره‌نگاری بهمن 271
خانه مانا 272
تدارک تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا 272