روز ۲۵ خرداد ماه ۱۳۹۷ بیانیه‌ای با عنوان «بیانیه نجات ایران» با امضای گروهی از فعالان اجتماعی منتشر شد. امضاکنندگان این بیانیه دو خواسته مشخص داررند: یک) رفع حصر از رهبران جنبش سبز؛ دو) تعدیل نظارت استصوابی. این خواسته‌ها که البته جدید نیستند. اما این گروه قرار است از این پس به جای «رقابت انتخاباتی» بر «مبارزه سیاسی» نیز تمرکز کنند تا ایران را از خطراتی که «همه از آن‌ها» آگاهند، نجات دهند.

هرچند این بیانیه از لحاظ سیاسی اهمیت دارد و نشان می‌دهد گروه بزرگی از گفتمان‌پردازان اصلاح‌طلبی محافظه‌کارانه با بیرق «تحول‌خواهی» از محافظه‌‌‌کاری فاصله می‌گیرند، اما از نقطه نظر کادرها (یعنی کارورزان کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت)، این بیانیه یک خصوصیت دارد: نویسندگان و امضاکنندگان آن با دستگاه مفهومی‌ای که «قانون عام پارلمانی» در اختیار می‌گذارد آشنا نبوده‌اند، در نتیجه همان حرف‌هایی را تکرار کرده‌اند که - کم و بیش - از انقلاب مشروطه تا امروز در این کشور تکرار شده است و به نتیجه‌ای هم - که قرار بود «حاکمیت قانون»‌ باشد - نرسیده است.

کادرهایی که به خوبی قانون عام پارلمانی را آموخته باشند می‌دانند که بدون آشنایی با نظام پیچیده‌‌ی این قواعد و رویه‌ها و اصول و مبانی آن‌ها، دستگاه مفهومی‌ لازم برای درک بحرانی که ایران و سایر کشورهای جهان سوم را در خود غرق کرده است، ناشناخته خواهد ماند و این دستگاه مفهومی نیز چیزی نیست که افراد با استعداد قادر به شهود، کشف یا خلق آن باشند. به این دلیل که این دستگاه مفهومی، مثل واقعیتِ «حاکمیت قانون» محصول تاریخ تمدن غرب است. و امکان فهم و درک آن، فقط از طریق آشنایی با این حقوق و قواعد حقوقی ممکن است فراهم بشود (یا نشود!).

به همین دلیل، و به استناد تجربه‌های مکرر، می‌توان به این نتیجه رسید که بحث با نویسندگان و امضا کنندگان این جور بیانیه‌ها و برنامه‌ها و مقالات، که با این قواعد آشنا نیستند و ظرفیت‌های لازم برای آموزش قواعد قانون عام پارلمانی و دقت در ظرافت‌های آن‌ هم در اذهانشان ساخته نشده، بی‌فایده است. با این همه، ضمن بازخوانی این بیانیه، پرسش‌هایی مطرح می‌شود تا کادرها، به عنوان یک تمرین فکری، به آن‌ها بیاندیشند و بکوشند روش‌هایی برای اثرگذاری بر گفتمان‌های ابتر و سترون اصلاح‌‌طلبی محافظه‌کارانه کشف کنند و به ترویج گفتمان جامع مکمل مدد برسانند.

برای متن کامل «بیانیه نجات ایران» (بیانیه شماره یک) اینجا را کلیک کنید. بیانیه شماره دو این گروه نیز - شاید - در آینده و به همین ترتیب نقادی شود. همین مباحث، در کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت نیز - طبق معمول - مطرح خواهند شد. و اما پرسش‌ها:

ایران پا به ماه یک زایمان تاریخی است. نوزادی که دیر یا زود - چه بسا زودتر از آنچه که تصور می‌شود - متولد خواهد شد، به شناسنامه‌ی جدید نیاز خواهد داشت. در نتیجه، روند نگارش یک قانون اساسی جدید، یا اصلاح قانون اساسی موجود کلید خواهد خورد. . .

کادرهایی که - کم و بیش - با رویه پارلمانی و دستورنامه رابرت به عنوان نظامی از قواعد و رویه‌های حاکم بر یک جامعه و انجمنی که اعضای آن حقوق برابر دارند، آشنا هستند می‌توانند نقش مهمی در روند تولید و تصویب یک قانون اساسی (یا یک اساسنامه‌ی) دموکراتیک ایفا کنند. به این ترتیب، ظرفیت بالقوه کادر‌ها کنار هر جریانی قرار بگیرد در موفقیت آن جریان نقش کلیدی بازی خواهد کرد.

با این مقدمه از کادرها خواسته می‌شود به عنوان یک تمرین و یک تکلیف درسی به پرسش‌های زیر بیاندیشند و در نشست‌های خود در مورد آن‌ها هم‌اندیشی کنند:

در دهمین نشست اعضای «گروه ۵» که صبح روز چهارشنبه ۱۵ فروردین ماه ۱۳۹۷ در دفتر کادرها برگزار شد، برخی از مبانی آموزش دستورنامه رابرت به دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گرفت.

«گروه ۵» عنوان موقت تعدادی از معلمان متعهد کشور است که طی سال‌های اخیر با دستورنامه رابرت - که روایت مکتوب جامع و کاملی از قانون عام بازی دموکراسی است - آشنا شده‌اند. و از آنجا که دریافته‌اند ناکارآمدی همگانی سازمان‌های اجتماعی، فساد ساختاری، بسط و تعمیق مناسبات غیر اخلاقی و تداوم وضعیت آشوب/استبداد و امتناع حاکمیت قانون، از جمله، ناشی از عدم آشنایی با قانون جامع دموکراسی است، عزم خود را جزم کرده‌اند تا با ایجاد یک سازمان آموزشی نسبت به آموزش این قواعد به دانش‌آموزان و ترویج و تمرین این قواعد در شوراهای دانش‌آموزی اقدام کنند.

در ادامه، گزارشی از نکات آموزشی مطرح شده در دهمین نشست هیأت مؤسس این سازمان در دست تأسیس تقدیم می‌شود. علاقمندان به عضویت در این مؤسسه می‌توانند با خانم طاهر نقی‌ئی مسؤل موقت این کارگاه‌ها، از طریق تلفن همراه شماره ۰۹۳۵۲۳۹۷۲۴۶ تماس بگیرند. در حال حاضر نشست‌های این کارگاه آموزشی یک هفته در میان در دفتر کادرها برگزار می‌شود. و اما اصل گزارش:

نخستین پخش کتاب دستورنامه رابرت همزمان با برگزاری مجمع عمومی عادی کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران (کعاصکا)، که عصر روز یکشنبه ۱۲ آذر ماه ۱۳۹۶ در سالن اجتماعات انجمن شرکت‌های ساختمانی در تهران برگزار شد، در اختیار علاقمندان قرار گرفت. گزارش زیر، تلاش‌های اشخاص و سازمان‌های مختلف را که تا کنون برای توزیع اختصاصی ویرایش دهم کتاب دستورنامه صورت گرفته است، تشریح می‌کند:

نخستین پخش «دستورنامه رابرت» در ایران به سفارش کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران (کعاصکا) و با پیشگفتار آقای مهندس عطاردیان - یکی از بنیان‌گذاران اصلی کعاصکا - به عنوان دستورنامه پیشنهادی کعاصکا منتشر شد.

مهندس عطاردیان در پیشگفتار موجز خود توضیح داده است که چرا از حدود ده سال پیش که ترجمه فارسی کتاب «رابرتز روولز آو اوردر» [2] با عنوان «دستورنامه رابرت»آغاز شد، انتشار آن را مورد حمایت قرار داد. وی اظهار امیدواری کرده است که بعد از آشنایی تدریجی دست در کاران پروفشنال کعاصکا، دستورنامه رابرت به عنوان مرجع پارلمانی کعاصکا انتخاب شود و مسؤلان انجمن‌های عضو کعاصکا، بعد از کسب تدریجی مهارت‌های محلی‌سازی این قواعد، نسبت به بازآفرینی سازمان‌ها و بنگاه‌های متبوع خود اقدام کنند.

مترجم کتاب و مربی دستورنامه نیز در مقدمه‌ی اختصاصی که به نخستین پخش این کتاب نوشته، ضمن تحلیل مبرم‌‌ترین مشکلات رویه‌ای کعاصکا، روش ساده و تدریجی محلی‌سازی این قواعد در کعاصکا را توضیح داده است.

در این پخش از کتاب، ترجمه تمام جدول‌ها و نمودارهای کتاب ارایه شده است و کاربران می‌توانند در جریان استفاده از این کتاب به آن‌ها مراجعه کنند. خلاصه مطالب کتاب در این جدول‌ها آمده است.

علاقمندان به تهیه این پخش از کتاب می‌توانند با دفتر کادرها تماس بگیرند.

گفتنی است که گفتگوهایی با مسؤلان تعدادی از سازمان‌های پروفشنی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، حرفه‌ای و هنری در جریان است تا این کتاب، با مقدمه‌های اختصاصی و به عنوان مرجع پارلمانی آن‌ها نیز در تعداد معدود پخش شود.

مربی دستورنامه و دفتر کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت‌ (دفتر کادرها) آمادگی خود را برای ارایه خدمات مورد نیاز جهت محلی‌سازی تدریجی این قواعد در سازمان‌های مختلف و بازآفرینی بنیادین آن‌ها، بر اساس مهارت‌های کسب شده، اعلام می‌کند. برای مذاکره در این مورد نیز با دفتر کادرها تماس بگیرید.

با احترام
مربی دستورنامه
دفتر کادرها

کارگاه آموزشی سه‌ روزه «مدیریت کارآمد سازمان‌های کارفرمایی» که با همکاری سازمان بین‌المللی کار (س.ب.ک)، سازمان بین‌المللی کارفرمایان (س.ب.کا) و کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران (کعاصکا)، از شنبه تا دوشنبه - ۲۱ تا ۲۲ مرداد ۱۳۹۶- در تهران برگزار شد، یک فرصت عالی برای معرفی دستورنامه رابرت بود.

در حال حاضر بیش از ۲۰۰۰ تشکل کارفرمایی در سراسر ایران فعالیت دارند و کافی است کنوانسیون این انجمن‌ها طبق قواعد دستورنامه رابرت اداره شود. در آن صورت نمایندگان حاضر در کنوانسیون‌های کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران، به مرور با این قواعد آشنا خواهند شد و آن‌ها را در انجمن‌های تحت مدیریت خود نیز محلی‌سازی خواهند کرد و به این ترتیب، طی چند سال می‌توان این قواعد را در تشکل‌های کارفرمایی سراسر ایران محلی‌سازی کرد.

علاوه بر این، تشکل‌های کارفرمایی، از طریق گفتگوهای اجتماعی و سه‌جانبه‌گرایی با تشکل‌های کارگری ارتباط مستمر دارند و می‌توان امیدوار بود که این قواعد از این طریق در تشکل‌های کارگری نیز نشت کند.

اما، تجربه حدود یک دهه‌‌ی مربی دستورنامه در محلی‌سازی این قواعد نشان می‌دهد که بر خلاف انتظار، رئیسان و اعضای هیأت مدیره تشکل‌های کارفرمایی در برابر این قواعد مقاومت می‌کنند. چرا؟ و در این زمینه چه می‌توان کرد؟ در یادداشت این هفته به این نکات اشاره خواهد شد.

در کارگاهی که صبح روز‌های سه‌شنبه در دفتر کادرها برگزار می‌شود، مربی دستورنامه خصوصیات اصلی روستا‌ها و شهرهای فلات ایران را تشریح کرد و با مقایسه وضعیت آن‌ها با روستا‌ها و شهرهای مستقر در اروپا، توضیح داد که چرا امکان پیدایش نظام سرمایه‌داری - آن طور که در انگلستان به وجود آمد - در ایران وجود نداشته است.

مربی دستورنامه معمولاً در کارگاه‌های دفتر کادرها توضیح می‌دهد که چطور امکان شکل‌گیری کلان شهر تهران به وجود آمد و چگونه شهرنشینی میلیون‌ها دهاتی که طی دهه‌های اخیر تهران را ساختند - برای نخستین بار در تاریخ ایران- زمینه را برای شکل‌گیری حامعه‌ها و انجمن‌هایی که اعضای آن‌ها حق رأی برابر دارند فراهم ساخت و به مرور نیاز این انجمن‌ها به قواعد اداره مجالس شورایی بیشتر و بیشتر خواهد شد.

عصر سه‌شنبه نیز یازدهمین نشست اجلاس تأسیسی شورای دانش آموختگان دانشکده سینما و تئاتر در دفتر کادرها برگزار شد. دستورکار این اجلاس، اصلاح و تصویب اساسنامه «انجمن دانش آموختگان دانشکده سینما و تأتر» و تأسیس انجمن بر اساس اساسنامه مصوب است.

مربی دستورنامه طی سال‌های اخیر کارگاه‌های آموزشی متعددی برای دانشجویان ایران برگزار کرده است و اکنون می‌توان ادعا کرد که بذر آگاهی از این قواعد در بیشتر دانشگاه‌های ایران پاشیده شده است. اما این نخستین بار است که ریاست یک دانشکده نیز در این کارگاه‌ها شرکت می‌کند.

برگزاری نشست‌های انجمن در دست تأسیس دانش‌ آموختگان دانشکده سینما و تأتر با مدیریت مربی دستورنامه نشان داد که بهترین روش تجربه شده برای ترویج قواعد مجامع مشورتی در ایران امروز همین روش است. این تجربه، روش‌های آموزش و ترویج این قواعد در ایران را به صورت بنیادین تغییر داد و در حال حاضر مربی دستورنامه می‌کوشد تا تجربه‌های این روش ترویج دستورنامه را توضیح دهد و مستند سازی کند، و از این‌ها مهمتر، مسؤلان انجمن‌ها و سازمان‌های موجود را قانع سازد که از همین روش برای محلی‌سازی این قواعد استفاده کنند.

یادداشتی که در ادامه تقدیم می‌شود، فقط به نخستین رویداد هفته گذشته خواهد پرداخت:

به توصیه آقای مهندس علی‌اصغر گلسرخی ریاست محترم هیأت امنای مؤسسه تحقیق برای توسعه صنعت احداث و انرژی ، مربی دستورنامه رابرت، مطلبی فشرده در سه قسمت در مورد اهمیت و ضرورت آشنایی نخبگان بخش خصوصی با قواعد دستورنامه رابرت یا متاقانون ناظر بر قوانین تصمیم‌گیری گروهی و اداره شرکت‌ها، انجمن‌ها و سازمان‌های بخش خصوصی، برای ارایه به پیشکسوتان صنعت احداث و انرژی نوشته است که در ادامه تقدیم علاقمندان خواهد شد.

مهندس گلسرخی یکی از شخصیت‌های ملی است که نخستین کارگاه آموزش دستورنامه رابرت به همت و با حضور فعال آنان کار خود را از روز یکشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۱ آغاز کرد و کلاس‌های حدود یک سال ادامه یافت. ایشان از همان زمان از هیچ کوششی برای ترویج و محلی‌سازی این قواعد در سازمان‌های بخش خصوصی دریغ نورزیده است.

خاطر نشان می‌شود مؤسسه تحقیق برای توسعه صنعت احداث و انرژی با همکاری ۶ انجمن مهم صنعت احداث و انرژی تأسیس شده و هیأت امنای این مؤسسه متشکل از نمایندگان این ۶ انجمن است:
۱. سندیکای شرکت‌های ساختمانی
۲. سندیکای صنعت برق
۳. سندیکای شرکت‌های تأسیساتی و صنعتی ایران
۴. انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران
۵. انجمن شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری نفت، گاز و انرژی
۶. انجمن صنفی انبوه سازان مسکن و ساختمان استان تهران

و اما اصل مقاله:

«کنوانسیون» - تلفظ فرانسه کلمه انگلیسی «کانونشن» (Convention) - در حقوق پارلمانی به معنای گردهمایی نمایندگان انجمن‌های سطح پایه (Society) است که می‌خواهند با هم یک کانون (Association) تشکیل بدهند: در دموکراسی‌ها، شهروندان باید حق داشته باشند که بدون کسب رضایت گروه حاکم، برای مشارکت در فرایند سیاسی و دفاع از حقوق و پیگری منافع خود، سازمان‌های مطلوب خود را ایجاد کنند. به این ترتیب، و به عننوان نمونه، داروسازان، جراحان، پزشکان یا معلمان و وکیلان ساکن یا شاغل در یک محله، انجمن محلی خود را تشکیل می‌دهند تا برای ارتقای کیفیت زندگی حرفه‌ای خود با یکدیگر همکاری کنند. این انجمن‌ها، به صورت داوطلبانه و در صورت نیاز، در سطح منطقه گردهم جمع می‌شوند و کانون منطقه‌ای خودشان را سازمان می‌دهند و به همین ترتیب، نمایندگان انجمن‌های سطح پایه، کانون‌های منطقه‌ای، شهری، استانی و ملی خود را، به عنوان انجمن ملی داروسازان، جراحان، پزشکان یا معلمان و وکیلان، سازمان خواهند داد. با این حساب می‌توان دریافت که قواعد ناظر بر سازمان‌دهی به کنوانسیون‌ها تا چه اندازه برای ساختن سازمان‌های بزرگ و سراسری لازم است. البته،‌ به شرطی که این سازمان‌ها از پائین و آزادانه شکل گرفته باشند و به اصطلاح، پیکر تشکیلات رأس آن را تعیین کند و نه بر عکس.

فصل نوزدهم کتاب دستورنامه رابرت (ویرایش دهم) در سه بخش، قواعد ناظر بر کنوانسیون‌ها را توصیف کرده است: بخش ۵۸، با عنوان «کنوانسیون‌های نمایندگان»، مقررات عمومی ناظر بر کنوانسیون‌ها را تشریح کرده است. بخش ۵۹، که ترجمه آن در ادامه تقدیم شده است، رویه‌ها و قواعد پیش‌گزیده برای «سازماندهی به کنوانسیون‌ یک انجمن»‌ مستقر را شرح می‌دهد. بخش ۶۰ نیز فرایند تشکیل کنوانسیون‌های غیرمرتبط به انجمن‌های مستقر را تشریح کرده است.

توضیح‌های لازم در مورد این نوشته‌ها، در مقدمه ترجمه فارسی ویرایش دهم کتاب دستورنامه رابرت- ذکر شده است. برای مطالعه‌ آن‌ها اینجا را کلیک کنید. در همان ,وب برگ، فهرست کلیک‌ خورٍ مطالب کتاب نیز آمده است. با کلیک آن‌ها قواعد مورد نیاز خود برای ساختن و اداره یک سازمان را بیابید. و اما:

عصر روز سه‌شنبه ۲۶ مرداد ماه ۱۳۹۵ گروهی از دانشجویان دانشگاه‌های هنر، خواجه نصیر، علامه طباطبائی، علم و صنعت و امیرکبیر (دانشگاه‌های خمسه‌ تهران) در دومین نشست آموزش و تمرین قواعد دستورنامه رابرت در دفتر کادرها شرکت کردند. گزارش تصویری نشست نخست این کارگاه‌ را در اینجا ملاحظه فرمایید.

در بخش نخست این کارگاه، مربی دستورنامه رابرت بعضی از قواعد ناظر بر اداره مجامع و شوراهای تصمیم‌گیری را همراه با دلایل عقلی آن‌ها برای حاضران در کارگاه تشریح کرد. وی در این بخش از توضیح‌های خود روی این نکته اصرار داشت که موضوع بحث او در قلمرو دانس و فلسفه حق قرار می‌گیرد و کارورزان نباید مطالب مطرح شده را با مباحث مدیریتی خلط کنند. هرچند بین این دو حوزه از علوم انسانی همپوشانی‌های زیادی وجود دارد و موفقیت در ساخت یک سازمان فساد‌ناپذیر و مبتنی بر قانون عادلانه، داشتن‌ مهارت‌های متعددی است که کسب آن‌ها نیاز به صرف زمان و تمرین‌های فراوان خواهد داشت. مربی دستورنامه رابرت در ادامه این بخش از صحبت‌های خود تأکید کرد که حقوق پارلمانی زیرشاخه‌ای از دانش حق است و موضوع‌ آن توضیح و تبین فلسفی حقوق اکثریت، اقلیت، غاپبان و افراد در یک جامعه و انجمن، و رعایت تمام این حقوق با هم و به شکل متوازن - بر اساس وزن آرا - و به شیوه‌ی عادلانه است. و آنچه که به این روش کاملاً عادلانه تصویب شود، قانون است و اخلاقاْ روا، و رعایت‌ آن‌ها عین فضلیت خواهد بود.

در بخش دوم کارگاه، مربی دستورنامه رابرت اعلام کرد لازم است برای تمرین قواعدی که کارورزان در کارگاه فرامی‌گیرند یک تصمیم یا یک سند به عنوان تمرین، و طبق قواعد دستورنامه رابرت، تدوین شود و تا پایان کارگاه به تصویب برسد. وی در ادامه توضیح داد که به همین منظور، از آقایان فرهنگ کاشانی، سامان عصرپوران و حسن ایقانی که در کارگاه دانشجویان در سال ۱۳۹۳ هم شرکت کرده‌اند خواسته است که در این قسمت از برنامه تمرینی و نمایشی کارگاه به مربی دستورنامه رابرت کمک کنند. این قسمت از کارگاه که با استقبال بیشتر کارورزان مواجه شد، پیشنهاد تمرینی آقای فرهنگ کاشانی مبنی بر «تدوین و تصویب آئین‌نامه تشکل‌های خمسه» مورد بررسی قرار گرفت. قرار است - به همین ترتیب - متن قسم‌‌نامه تشکل‌های پنجگانه به صورت آموزشی تدوین و تصویب شود.

خاطر نشان می‌شود به زودی گزارش آموزشی از بعضی از نکات مطرح شده در دومین نشست کادر دانشجویان خمسه در همین وب سایت منتشر خواهد شد. اما نقداْ و در ادامه گزارش تصویری آن نشست تقدیم می‌شود. برای تماشای عکس‌ها در قطع بزرگتر و به صورت پی‌ در پی، لطفاْ روی آن‌ها کلیک فرمایید: